Test Amslera – jakie schorzenia siatkówki można wykryć dzięki badaniu

Test Amslera pozwala szybko wychwycić zaburzenia widzenia w centralnej części siatkówki. Najczęściej sygnalizuje problemy w obrębie plamki żółtej, takie jak zwyrodnienie plamki (AMD), obrzęk plamki czy zmiany w przebiegu retinopatii cukrzycowej. Jeśli podczas patrzenia na siatkę linie falują, znikają lub widzisz ciemną plamę w centrum – to wskazówka, by skonsultować wynik ze specjalistą.

Przeczytaj również: Ile kosztuje miesięczne utrzymanie podopiecznego w domu seniora?

Na czym polega Test Amslera i kiedy warto go wykonać?

Test Amslera to prosta siatka z centralnym punktem. Patrząc na nią jednym okiem z odległości około 30–40 cm, ocenia się, czy linie są proste i równomiernie rozmieszczone. Badanie pomaga uchwycić nieprawidłowości centralnego pola widzenia, czyli funkcję plamki żółtej odpowiedzialnej za ostre widzenie szczegółów (czytanie, rozpoznawanie twarzy).

Przeczytaj również: Właściwości serwet stomatologicznych a wymagania sanitarno-epidemiologiczne

Test jest przydatny w regularnym monitorowaniu wzroku, szczególnie u osób powyżej 50. roku życia, z rozpoznanym AMD, cukrzycą, po zabiegach dotyczących siatkówki lub z chorobami naczyń. Nie zastępuje pełnej diagnostyki okulistycznej, ale pozwala wcześnie zauważyć zmiany i odpowiednio zaplanować dalszą ocenę.

Przeczytaj również: Stomatologia weterynaryjna: zabiegi, które mogą uratować zdrowie jamy ustnej

Jakie schorzenia siatkówki wykrywa Test Amslera?

Zwyrodnienie plamki żółtej (AMD)

Zwyrodnienie plamki żółtej (AMD) dotyczy centralnej części siatkówki. W teście mogą pojawić się metamorfopsje (falowanie linii), ubytki obrazu oraz mroczek centralny – ciemna lub szara plama zasłaniająca punkt fiksacji. Zmiany te częściej zauważalne są przy czytaniu drobnego druku. Test ułatwia codzienne monitorowanie postępu choroby, zwłaszcza między wizytami kontrolnymi.

Retinopatia cukrzycowa i obrzęk plamki

Retinopatia cukrzycowa może powodować obrzęk plamki, który zmienia ułożenie fotoreceptorów. Wówczas w siatce pojawiają się zniekształcenia: linie falują, fragmenty wzoru zanikają, a kwadraty wydają się różnej wielkości (makropsje i mikropsje). Te objawy wskazują na zajęcie centralnej części siatkówki i wymagają weryfikacji diagnostycznej.

Inne choroby centralnej siatkówki

Test bywa pomocny także w wykrywaniu zmian takich jak: błona nasiatkówkowa, otwór w plamce, zapalne lub naczyniowe uszkodzenia plamki. W tych sytuacjach użytkownicy opisują krzywienie linii, przesunięcia fragmentów siatki lub obszary braku obrazu. Warto pamiętać, że test nie ocenia obwodowej siatkówki.

Jak prawidłowo wykonać Test Amslera w domu?

• Załóż okulary do czytania, jeśli zwykle ich używasz.
• Ustaw siatkę na wysokości oczu w dobrze oświetlonym miejscu.
• Zasłoń jedno oko dłonią, patrz na centralny punkt z 30–40 cm.
• Nie przesuwaj wzroku; zwróć uwagę, czy linie są proste i kompletne.
• Zanotuj nieprawidłowości: falowanie, przerwy, zaciemnienia, różną wielkość pól.
• Powtórz dla drugiego oka. Porównuj obserwacje w czasie, najlepiej na tej samej siatce.

Praktyczna wskazówka: zaznacz na wydruku lub w notatce miejsce i charakter zaburzeń. Ułatwia to ocenę ewentualnej progresji, czyli czy obszar zniekształceń się powiększa lub zmienia kształt.

Jak interpretować wyniki – co powinno zaniepokoić?

Nieprawidłowe wyniki to przede wszystkim: metamorfopsje (krzywe linie), ubytki obrazu (dziury, brak fragmentów siatki), mroczek centralny, a także wrażenie, że niektóre kratki są większe lub mniejsze niż pozostałe (makropsje i mikropsje). Tego typu zmiany sugerują zaburzenia w obrębie plamki żółtej i wymagają dalszej oceny okulistycznej.

Ważne: jednorazowy, prawidłowy wynik nie wyklucza choroby we wczesnym stadium. Regularność obserwacji zwiększa szansę na wychwycenie nowych lub postępujących zmian.

Ograniczenia badania – czego Test Amslera nie pokaże?

Test nie ocenia obwodowej siatkówki, nie mierzy ostrości wzroku ani pola widzenia w pełnym zakresie. Nie zastępuje badań obrazowych siatkówki (np. OCT), angiografii czy pełnego badania okulistycznego. Jego rolą jest szybki, domowy screening i monitorowanie progresji chorób plamki między wizytami.

Przykłady sytuacji z życia – jak rozpoznać subtelne zmiany?

• Podczas czytania litery „pływają”, a linia tekstu się faluje – możliwe wczesne metamorfopsje.
• Środek siatki wydaje się przygaszony lub „dziurawy” – sygnał mroczka centralnego.
• Niektóre kratki wyglądają na powiększone lub pomniejszone – możliwe makropsje/mikropsje przy zmianach w plamce.

Jeśli zauważasz podobne wrażenia, zanotuj ich lokalizację (np. w prawo i nieco w dół od środka), datę i intensywność. Stała dokumentacja pomaga w obiektywnej ocenie dynamiki.

Gdzie znaleźć wiarygodny wzór siatki i dodatkowe informacje?

Wzór siatki oraz instrukcję znajdziesz, wpisując w wyszukiwarkę nazwę badania lub korzystając z materiałów edukacyjnych, takich jak Test Amslera. Przed rozpoczęciem domowego monitorowania upewnij się, że wydruk ma odpowiedni kontrast, a linie są ostre i proste.

Dlaczego regularność testu ma znaczenie dla ostrego widzenia?

Zmiany w plamce mogą narastać stopniowo i długo pozostawać niezauważone podczas codziennych czynności. Krótki, systematyczny test wykonywany jednym okiem pozwala wcześnie uchwycić odchylenia od normy. To ułatwia podjęcie dalszej diagnostyki i planowanie kontroli okulistycznych we właściwym czasie.